Theoloog en voorganger Iris Speckmann (1978) was van 2014 tot 2020 onderzoeker en assistent aan de leerstoel Vrijzinnige Theologie. In januari 2022 verdedigde zij haar proefschrift, getiteld Bijeen om te eten. Het doopsgezind Avondmaal vergeleken met seculiere groepsmaaltijden.
Religieuze betekenis doopsgezinde Avondmaal juist nu belangrijk
De laatste jaren benadrukten doopsgezinden de sociaal maatschappelijke betekenis van het Avondmaal, maar daarbij raakte de religieuze betekenis van het Avondmaal buiten beeld. Het promotieonderzoek van Iris Speckmann brengt de mystieke betekenis van het doopsgezinde Avondmaal opnieuw voor het voetlicht. Het blijkt een ritueel dat helpt om het geloof te kunnen beleven, juist in een tijd dat christelijke geloofsvoorstellingen hun geloofwaardigheid hebben ingeboet.
De uitkomsten van het onderzoek van Speckmann hebben waarde in de dialoog tussen de doperse kerk en andere kerken. Ondertussen wordt ook duidelijker wat de waarde en zin is van de gezamenlijke maaltijd, in de samenleving waar mensen jachtig langs elkaar heen leven.
Hedendaagse doopsgezinde Avondmaal
Wat betekent het Avondmaal in een doopsgezinde traditie vandaag de dag? Speckmann: “Dat is een vraag die je op verschillende manieren kunt beantwoorden. De gangbare theologische route begint bij kritische bestudering van de bijbel, of bij een reconstructie van de eigen traditie-geschiedenis.” Het is wel de vraag of de hedendaagse betekenis van het Avondmaal uitsluitend bepaald vanuit de bijbel en de geschiedenis, of dat die betekenis mede afhankelijk is van de betekenis van samen eten in de hedendaagse cultuur waarin het Avondmaal plaats vindt.
Verschil in samen eten doorslaggevend
De betekenis van het samen eten tijdens het Avondmaal kan duidelijker worden als je deze christelijke rituele maaltijd vergelijkt met seculiere vormen van samen eten. Speckmann: “Daarom vergeleek ik het doopsgezinde Avondmaal met een aantal seculiere groepsmaaltijden, op basis van interviews. De vergelijking van uitspraken met deelnemers van beide categorieën van samen eten resulteert in vijf suggesties om de bestaande doperse interpretatie van het Avondmaal te actualiseren.”
(tekst: vu.nl)
Het hele proefschift is hier te lezen. Wilt u het proefschrift bestellen? Dat kan tegen portokosten door een mail te sturen naar seminarium@ads.nl.
Vrijzinnige Theologie | Inventive Theology 